Wat doet de rechter-commissaris?

Een rechter-commissaris werkt per definitie bij de rechtbank. Grofweg doet een rechter-commissaris (afgekort r-c) drie dingen: hij kan een verdachte in bewaring stellen, hij kan getuigen horen en hij kan verder onderzoek doen. Bij dit laatste kan gedacht worden aan het benoemen van deskundigen om de waarheid te achterhalen. De r-c wordt benoemd door de president van de rechtbank en is ook voor het leven benoemd. In tegenstelling tot de ‘normale’ rechter verricht de r-c zijn werkzaamheden niet in een openbare zittingszaal. Voorgeleidingen en het horen van getuigen zullen dus achter gesloten deuren plaatsvinden. Om die reden draagt een rechter-commissaris in de praktijk geen toga.

Tijdens het opsporingsonderzoek is de officier van justitie vaak de aangewezen persoon om beslissingen te nemen. Over sommige zwaarwegende beslissingen heeft echter enkel de r-c de bevoegdheid. Denk hierbij bijvoorbeeld aan het doorzoeken van een woning. Bij een doorzoeking heeft de r-c de leiding. Ook bepaalt de r-c bijvoorbeeld of een telefoon mag worden afgestapt.

In 2012 is de Wet versterking positie r-c in werking getreden. Het achterliggende idee hierbij was dat de r-c tijdens het onderzoek tegen de verdachte meer invloed kon uitoefenen. Zo kan een r-c tegenwoordig in omvangrijke zaken een zogenaamde regiebijeenkomst houden. Dan gaan de officier van justitie en advocaat van de verdachte naar de werkkamer van de r-c om daar de stand van het onderzoek en onderzoekwensen te bespreken. Een r-c kan een officier van justitie ook een termijn stellen wanneer de officier van justitie niet alle stukken verstrekt.