Cybercrime
Technologie en internet worden steeds belangrijker. De afgelopen jaren zien wij steeds meer strafzaken waar het gaat om cybercrime. Politie en justitie hebben miljoenen geïnvesteerd om cybercrime aan te pakken. Zo zijn er digitale rechercheurs opgeleid die met niets anders bezig zijn om strafbare feiten op te sporen die op het internet gepleegd zijn. Het openbaar ministerie heeft daarnaast enkele officieren van justitie opgeleid tot cybercrime specialisten. Ook de rechtspraak blijft niet achter. Rechters worden op het gebied van cybercrime bijgeschoold. Wij merken dat er veel onduidelijkheid bestaat over de term cybercrime. Om welke strafbare feiten gaat het bij cybercrime? Wat zijn de bevoegdheden van de politie? Wat is het meest gevoerde verweer van verdachten wanneer het gaat om cybercrime? Wij willen hier graag meer duidelijkheid over geven.
Wat is cybercrime?
Cybercrime is een tamelijk vaag begrip, maar het is altijd terug te herleiden tot computercriminaliteit. Het is ook geen specifiek strafbaar feit: cybercrime omvat meerdere strafbare feiten. Het gaat dan om de volgende strafbare feiten;
- Computervredebreuk
- Grooming
- Internetoplichting (online handelsfraude)
- Identiteitsfraude
- Skimming en phising
- Het helen van gestolen gegevens
- Het zonder toestemming publiceren van gestolen gegevens
Bevoegdheden politie: hackbevoegdheid
De wet blijft vaak achter op de technologie. Om hier wat aan te doen ging op 1 maart 2019 een nieuwe wet in. Die heet de wet computercriminaliteit III. Hiermee krijgt de politie bijvoorbeeld de bevoegdheid digitale apparaten te hacken. Dat zijn dus niet alleen computers. Ook smartphones en smartwatches mogen worden gehackt. Zelfs Alexa van Amazon mag worden gehackt. De politie mag die gegevens kopiëren en opnemen in het strafdossier van de verdachte. Dit mag de politie natuurlijk niet zomaar. Er moet sprake zijn van strafbare feiten die de rechtsorde ernstig schaden. Daarnaast moet het onderzoek het inzetten van de hackbevoegdheid dringend vorderen. Een officier kan pas toestemming geven tot het hacken nadat er een machtiging van de rechter-commissaris is verkregen.
Bevoegdheden politie: takedownbevel
Met de computercomputercriminaliteit III kan justitie een aanbieder van een communicatiedienst verplichten strafbaar materiaal van de dienst te verwijderen. Dit is het zogenaamde takedownbevel. Dit mag alleen bij ernstige misdrijven. Ook hier is een machtiging van de rechter-commissaris nodig. Als een aanbieder niet aan het bevel voldoet, kan het openbaar ministerie een vervolging instellen voor het niet opvolgen van een ambtelijk bevel. Dat wil niet zeggen dat een aanbieder hoe dan ook aan het bevel moet voldoen. Hij kan dit in een afzonderlijke procedure aan de rechter voorleggen. Juristen noemen dit de 552a procedure.
Meest gevoerde verweer: het hackverweer
In de Nederlandse zittingszaal wordt met grote regelmaat het verweer gevoerd dat de verdachte het strafbare feit niet heeft gepleegd, maar dat een onbekende derde zich toegang tot de computer heeft verschaft. Het gerechtshof Den Haag heeft in een arrest van 19 december 2018 criteria gegeven om dit verweer aannemelijk te maken. Hieronder een aantal van de belangrijkste punten.
Volgens het gerechtshof is de hoofdregel dat de gebruiker van een computer verantwoordelijk is voor wat er met een computer gebeurd. Het enkele feit dat er malware op een computer is aangetroffen wil nog niet meteen zeggen dat iemand anders strafbare feiten met die computer heeft gepleegd.
Er kan van die hoofdregel worden afgeweken. Dat kan het geval zijn wanneer er hackingsoftware op een computer is aangetroffen. Dat kan ook het geval zijn wanneer uit getuigenverklaringen blijkt dat de verdachte zeker niet de enige gebruiker van de computer was. Hetzelfde geldt wanneer een motief aannemelijk kan worden gemaakt voor het hacken. Om een hackverweer aannemelijk te maken is het van belang dat de verdachte medewerking verleend aan het onderzoek. Denk dan aan het geven van wachtwoorden of toegangscodes.
